Αυτοτραυματική συμπεριφορά

Αυτοτραυματική συμπεριφορά σε παιδιά, εφήβους & νέους με νοητική υστέρηση

Η Αυτοτραυματική Συμπεριφορά (Α.Σ.) είναι μια από τις πιο σοβαρές, δύσκολες στη διαχείρισή τους και καταστροφικές συμπεριφορές που εκδηλώνονται από νεαρά άτομα με νοητική υστέρηση (μαθησιακές μειονεξίες).

Η Α.Σ. έχει επικράτηση 10% σ' αυτό τον πληθυσμό, αλλά ποικίλλει σαν λειτουργία διαφόρων παραγόντων κινδύνου, π.χ. επίπεδο υστέρησης, ηλικία, πλαίσιο διαμονής, ύπαρξη ψυχιατρικής διαταραχής, καθώς και παρουσία αισθητηριακών και επικοινωνιακών ελλειμμάτων. Οι συνηθέστερες, ίσως, λειτουργίες της Α.Σ. είναι: η αναζήτηση προσοχής, η επικοινωνία, η αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων και ο αυτοερεθισμός.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια υπάρχει ευρεία συμφωνία πως η Α.Σ. έχει πολλαπλές αιτίες και επιδράσεις. Διάφοροι συμπεριφεριολογικοί και βιολογικοί παράγοντες εμπλέκονται στον καθορισμό της Α.Σ. Η πρόσφατη βιβλιογραφία εξετάζει την επίδραση που η Α.Σ., όπως και άλλες προκλητικές συμπεριφορές, μπορεί να έχουν στη συμπεριφορά των άλλων. Είναι πολύ πιθανή η ύπαρξη μιας διεργασίας αμοιβαίας ενίσχυσης. Από την άλλη, τα συστήματα της ντοπαμίνης, σεροτονίνης και ενδογενών οπιούχων εμπλέκονται στο βιολογικό καθορισμό της Α.Σ. Επιπροσθέτως, ο ρόλος της στις ψυχιατρικές διαταραχές αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο.
Διάφορες παρεμβάσεις έχουν δοκιμαστεί, μεταξύ των οποίων οι συμπεριφεριολογικές και φαρμακολογικές είναι οι δημοφιλέστερες. Παρεμβάσεις μέσω εκπαίδευσης στην επικοινωνία είναι, ίσως, πιο χρήσιμες και αναγκαίες. Η αύξηση του φάσματος επικοινωνίας παιδιών σε κίνδυνο για ανάπτυξη Α.Σ. είναι μια από τις προτεινόμενες στρατηγικές. Τονίζεται η ανάγκη για πρόληψη και πρώιμη παρέμβαση καθώς και η ανάγκη για ευρύτερες παρεμβάσεις με επίδραση στο άτομο, σαν σύνολο.

 

Λέξεις-κλειδιά: Αυτοτραυματική Συμπεριφορά, Παιδιά / Έφηβοι / Νέοι, Νοητική Υστέρηση (Μαθησιακές Μειονεξίες).

Εισαγωγή

Η Αυτοτραυματική Συμπεριφορά (Α.Σ.) αποτελεί μια από τις δυσκολότερες στη διαχείρισή της καταστάσεις για τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και μάλιστα για τους ψυχιάτρους, ψυχολόγους και νοσηλευτές. Είναι πιθανώς συχνότερη σε άτομα με νοητική υστέρηση (ή μαθησιακές μειονεξίες, learning disabilities) που ζουν σε ιδρύματα (επικράτηση 8-15%). Συχνότερα εμφανίζεται σε παιδιά και εφήβους με βαριά νοητική υστέρηση, ιδιαίτερα σε άτομα με αυτισμό ή αυτιστικά χαρακτηριστικά και μάλιστα, μικρότερα των 30 ετών.

Η ανάγκη για καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών της Α.Σ. γίνεται ολοένα μεγαλύτερη, όσο αυξάνεται η προσφορά υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην κοινότητα. Συχνά βλέπουμε εργαζομένους χωρίς επαρκή εκπαίδευση και υποστήριξη να απελπίζονται και να παραιτούνται στη θέα ασθενών με αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Συνήθως τους είναι ευκολότερο να τις αποδίδουν στην υστέρηση, παρά να προσπαθούν ν' ανακαλύψουν κάποιο πιθανό νόημα σ' αυτές.

Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια αλλαγή στο αντικείμενο έρευνας που αφορά την Α.Σ. σε άτομα με νοητική υστέρηση. Η προσέγγιση είναι πιο αναλυτική και δίνεται έμφαση σε περιβαλλοντικούς μηχανισμούς πού καθορίζουν την Α.Σ. Τονίζονται πλέον οι λειτουργίες των προκλητικών συμπεριφορών (challenging behaviours), όπως η Α.Σ., παρά οι μορφές τους.

Μια άλλη εξέλιξη είναι η συσσώρευση μελετών σχετικών με το βιολογικό μέρος της Α.Σ. και μάλιστα το ρόλο του οπιοεργικού, σεροτονινεργικού και ντοπαμινεργικού συστήματος. Τέλος δε, η έρευνα συνεχίζεται ως προς την έκβαση των συμπεριφεριολογικών παρεμβάσεων, καθώς και στις υπάρχουσες εναλλακτικές θεραπείες.

 

Έδρα Σωματείου

Οικοτροφείο